معرفی گرایش اقتصاد مالی

معرفی گرایش اقتصاد مالی

Financial economics

 

تاریخچه مختصر از شکل‌گیری گرایش

از قرن بیستم و به‌خصوص بعد از جنگ جهانی اول مطالعات مربوط به حوزه اقتصاد پولی رشد چشم‌گیری پیدا کرد. اگر تاریخچه شکل‌گیری پول را مطالعه کرده باشید ماهیت پول در طول تاریخ دچار دگرگونی‌های بسیاری شده است که به‌طور خاص بعد از جنگ جهانی با ظهور بحران‌های مالی این تحولات وارد فاز جدیدی شدند که مثلاً در آلمان به‌صورت ابر تورم ظاهر شد. انتخاب دلار به‌عنوان پول جهانی و شکل‌گیری بازار ارز و محاسبه نرخ ارز، بازارهای سرمایه (بورس) و ورود آن به‌تمامی اقتصادهای جهان، شکل‌گیری بیمه با توجه به ریسک بازارهای مالی و پوشش ریسک آن‌ها نیز مطالعه بازارهای پولی، مالی و بیمه را گسترش داد تا حدی که امروزه حجم زیادی از ادبیات اقتصادی به حوزه مطالعات مالی ارتباط دارد.

اقتصاد مالی چیست؟

ذکر این نکته در ابتدا ضروری است که واژه مالی در ترجمه دو عبارت بکار رفته یکی مفهوم fiscal و دیگری financial که منظور ما از اقتصاد مالی Financial است و مفهوم fiscal در مقابل monetary بکار می‌رود که دو نوع سیاست پولی و مالی است که خود جزئی از حوزه مطالعات اقتصاد مالی است

بازارهای مالی یا همان اقتصاد مالی (financial economics) سه حوزه عمده را تشکیل می‌دهند.

1.     بازار پول (money market): در این بازار موضوعاتی همچون شبکه بانکی شامل بانک‌های تجاری و بانک مرکزی، سیاست‌های پولی و مالی، عرضه و تقاضای پول و تئوری‌های مرتبط با آن بررسی می‌شود. مباحث بازار پول از قرن بیستم و بعد از جنگ جهانی اول بیشتر توسعه پیدا کرد.

2.     بازار سرمایه (capital market) فعالیت‌های بازار بورس، قوانین بازار سرمایه، بازار اولیه و ثانویه، انواع اوراق بهادار، مشتقات ریسک از موضوعات موزد بررسی در این حوزه است. مباحث بازار سرمایه از دهه 80 آغاز شد و از آن زمان تأثیر این بازار بیشتر شد و در تمام اقتصاد بازار بورس وارد شد.

 

3.     بازار بیمه (ensurance market) بحث بیمه به دلیل گستردگی زیادش در حال حاضر یک گرایش مستقل شده است ولی آن بخش از بیمه که بر بازار پول یا سرمایه اثر گزاری دارد در این گرایش بحث می‌شود.

بحران‌های اقتصادی بیشتر از جنس مالی است یا تأثیر زیادی در بازارهای مالی دارد از همین جهت مطالعه اقتصاد مالی برای کنترل بحران‌ها اهمیت پیداکرده است. اهمیت این دانش موجب شده که مباحث مالی جز بحث‌های داغ در رسانه‌های عمومی و روزنامه‌ها باشد.

تفاوت اقتصاد مالی و مدیریت مالی در چیست؟

به‌طورکلی در اقتصاد نظریه‌ها به بررسی رفتار بنگاه‌ها و اشخاص از حیث اقتصادی می‌پردازد و متغیرهای اقتصادی را تحلیل می‌کند ولی حوزه مدیریت مالی یک کار کاملاً اجرایی است که در یک سازمان یا بنگاه مدیریت منابع مالی را بر عهده دارد

 

سؤالات اصلی

به‌طورکلی سؤالات اقتصاد مالی مربوط به سه حوزه بازار پول، سرمایه و بیمه است. مثلاً تأثیر بازارهای مالی بر رشد اقتصادی، کنترل تورم، سیاست‌های پولی و مالی، کنترل بازار ارز و پوشش ریسک بازار ارز، بررسی عکس‌العمل بازار به سیاست‌های مالی

ارتباط اقتصاد اسلامی و مالی به‌خصوص به اهمیت این حوزه می‌افزاید. ادبیات اقتصاد مالی همیشه همراه با سه مفهوم بهره، عدم شفافیت اطلاعات یا همان غرر و غمار است از این جهت برای رفع مشکل ربا، غرر و غمار نیاز است که در مباحث مالی اسلامی، بانکداری اسلامی کار شود. مثلاً آیا سفته‌بازی غمار است یا نه؟ آیا سفته‌بازی رشد اقتصادی ایجاد می‌کند یا نه؟ البته در مباحث بیمه فقه شیعه راه‌حل دارد ولی در فقه اهل تسنن بحث تکافل بسیار جدی نیاز به تحقیق دارد.

 

1.     توانمندی‌های و ابزارهای موردنیاز برای مطالعه این گرایش اولاً یک منش اجتماعی و شخصیت برون‌گرا، ریاضیات، آمار همچنین آشنایی با کلان و توسعه برای ورود به اقتصاد مالی نیاز است

2.     وضعیت شغلی در ایران

 نهادها و سازمان‌ها و مشاغل مرتبط با گرایش اقتصاد مالی نهادهای مربوط به سه حوزه اصلی مباحث مالی است. بانک‌های تجاری، بانک مرکزی، بیمه، بورس، نهادهای مالی بزرگ، بنگاه‌های اقتصادی بزرگ، وزارت دارایی، وزارت صنعت و معدن، وزارت کشاورزی ازجمله مراکزی هستند که فارق التحصیلان این حوزه می‌توانند در آن‌ها مشغول بکار شوند.

3.     وضعیت نظری گرایش در ایران و جهان، نوبل‌ها، مقالات، مجلات در ایران و جهان و اساتید مطرح

وضعیت مباحث نظری این حوزه در ایران نسبت به حجم این مباحث در دنیا بسیار کم‌تر است. برای مثال در مورد بانک مرکزی مباحثی همچون بدهی بانک مرکزی، ورشکستگی بانک مرکزی، ورود دولت به توسعه حوزه مالی کمک به آن

4.     منابع آشنایی و مطالعاتی اصلی و مطرح: کتاب میشکین