معرفی گرایش اقتصاد اسلامی

معرفی گرایش اقتصاد اسلامی

Islamic  economics

الاقتصاد الاسلامی

هدف از این گرایش به طور کلی آشنایی با اختلاف نظر ها و مبانی نظریه پردازی، روش شناسی و معرفت شناسی اقتصاد اسلامی است.

همچنین رشته هایی همچون دوره کارشناسی علوم اسلامی در رشته اقتصاد و کارشناسی ارشد فقه اقتصادی ، کارشناسی ارشد رشته علوم حدیث گرایش اقتصاد اسلامی نیز رشته هایی هستند که مورد تایید وزارت علوم بوده و به گرایش اقتصاد اسلامی بسیار نزدیک هستند.

1. کارشناسی علوم اسلامی در رشته اقتصاد (ویژه دانشگاه علوم اسلامی رضوی) : به طور کلی دوره کارشناسی علوم اسلامی اولین مقطع تحصیلی در نظام تلفیقی آموزشی حوزوی و دانشگاهی است که اهداف حوزه های علمیه را با حفظ کلیه روشهای حسنه آن تعقیب می­کند به طور خاص در رشته اقتصاد این تلفیق با هدف تربیت محقق اسلام شناس در زمینه تحقیقات اقتصادی تنظیم شده است که به وسیله آشنایی با اندیشه های مکاتب اقتصادی به تبیین اصالتهای خودی و اسلامی بپردازد. 

طول این دوره پنج سال است و دروس این دوره شامل دروس عمومی(فارسی، زبان خارجی، تعلیم و تربیت اسلامی و...) دروس مشترک(صرف، نحو ، روش تحقیق و.. ) و دروس حوزوی ( فقه و اصول فقه) است. فارق التحصیل این دوره می­تواند در گرایش اقتصاد اسلامی در مقاطع بالاتر ادامه تحصیل دهد و به عنوان یک محقق آگاه به مسائل اسلامی به تبیین نظریه اقتصاد اسلامی بپردازد یا به عنوان کارشناس اقتصادی در مراکز دولتی و خصوصی انجام وظیفه کند. همچنین دروس حوزوی ارائه شده در این حوزه بیش ار دروش تخصصی رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی است لذا فارق التحصیل در این دوره علاوه بر تخصص در رشته اقتصاد در رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی نیر در مقطع کارشناسی تخصصی خواهد داشت.

2. دوره کارشناسی ارشد فقه اقتصادی : دانشجویان این دوره از بین فارق التحصیلان دوره کارشناسی فقه واصول انتخاب می­شوند. اهداف این دوره آشنایی با فقه اهل بیت و آشنایی با روش کشف احکام اقتصادی اسلام برای گسترش مباحث فقه معاملات و مباحث استدلالی فقه برای موضوعات جدید اقتصادی بر اساس فقه پویای پاسخگو به نیاز های زمان و مکان.

طول این دوره 4 سال است و فارق التحصیل آن میتواند با اهتمام به اصول فقه و فقه و به کمک منابع اصیل اسلامی و شیعی به روز و متناسب با نیاز های زمان پاسخگوی نیاز های زمانه باشد. لزوم وجود چنین رشته ای گسترش روز افزون مسائل فردی و اجتماعی در تمام عرصه ها به خصوص در موضوعات اقتصادی (همچون شکل گیری بانک ، بیمه، معاملات آتی ، سرمایه گزاری ) است که تخصصی شدن دانش فقه معاملات را بیش از پیش می طلبد.

3. رشته معارف اسلامی و اقتصاد (ویژه دانشگاه امام صادق) : که به نوعی تلفیق میان رشته ای موازی به حساب می آید که دروس تخصصی اقتصاد در کنار دروس عمومی و حوزوی مطالعه می­شوند تا دانشجو با تسلط به حوزه اقتصاد و دین بتواند در راستای امر گسترش دانش اقتصاد اسلامی تحقیق و پژوهش کند. دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد با سه هدف کلی تولید فکر و اندیشه و توسعه علمی در حوزه اقتصاد اسلامی ، پاسخ به معضلات و مسائل اقتصادی جامعه و تربیت نیروی انشانی متعهد و متخصص در حوزه مدیریت اقتصادی کشور تاسیس دشه است و برای تحقق این اهداف چهار گروه درسی تخصصی علوم اقتصادی تا سطح کارشناسی ارشد دروس عمومی و معارف اسلامی، زبان عربی و زبان انگلیسی طراحی و ارائه شد. این دروس در قالب 229 واحد درسی ارائه میشود.

4. کارشناسی ارشد رشته علوم حدیث گرایش اقتصاد اسلامی: این گرایش زیر مجموعه رشته علوم حدیث است که با اهتمام به سخنان معصومین در حوزه مسائل اقتصادی تاسیس شده تا بتواند به طور تخصصی دیدگاه معصومین علیهم الاسلام را در اقتصاد بشناسد. طول این دوره دو سال و دانشحجویان طی دو مرحله و از طریق ازمون علمی ورودی که توسط وزارت علوم، تحقیقات وفناوری و سپس آزمون کتبی و شفاهی که توسط دانشگاه یا دانشکده مجری گرفته میشود پذیرش می­شوند.

5. دوره دکترای فلسفه اقتصاد اسلامی : در دهه های اخیر مطالعات انجام شده در فلسفه اقتصاد زمینه بحث در مورد پشی فرض های نظریه های متعارف اقتصادی و اصول موضوعه آن را فراهم کرده است. در واقع این رشته به صورت مطالعات میان رتشه ای در حوزه اقتصاد و فلثسفعه است. نظر به اینکه دانش اقتصاد ددر کشور ما با میانی اقتصاد سرمایه داری تدریس میشود و معمولا  اساتید و اکثر دانشجویان با مبانی علم اقصتاد متاهعرف  بیگانه هستتند و از طرفی علوم انسانی و شکل گیری علوم انسانی اسلامی مضمن نقد مبنایی و فلسفی ایت نیاز به برگزاری چنین دوره ای احساس می­شود.  گسترش مطالعات روش شناسی و همچنین تعمیق رابطه اقتصاد با سایر علوم اجتماعی و اخلاق را میتوان حاصل این مطالعات فلسفه اقتصاد دانست. توجه به ریشه های عمیق فلسفی و دینی دانش اقتصاد اسلامی ضرورت شکل گیری مطالعات بین رشته ای در حوزه اقتصاد اسلامی و فلسفه اسلامی را دو چندان میکند. تلاش های متفکرانی همچون شهید آیت الله صدر برای نقد فلسفه های اقتصاد سرمایه داری و سوسیالیسم از اولین گام های شکل گیری فلسفه اقتصاد اسلامی است.

دانشجویان از طریق نقد  و بررسی فلسفه اقتصاد متعارف در تشریح و تعمیق مبادی و مبانی اقتصاد اسلامی گام بر می­دارند. این دوره مشتکل بر تحلیل موضوعه نظریه های اقتصاد اسلامی در قالب بررسی معرفت شناسی ، انسان شناسی و هستی شناسی اقتصاد اسلامی است.  تاکید بر رویکرد اسلامی در بررسی رفتار اقتصادی عوامل و نهاد های اقتصادی زمینه ساز مطالعه درمورد عقلانیت اقتصادی و همچجنین بررسی رابطه دانش اقتصادی با علم و اهلاق و فلسفه اهلاق اسلامی از دیگر زیمنه های مطالاعاتی این رشته است.  

داوطلبان این رشته میتوانند فارق االتحصیل فلسفه یا اقتصاد در مقطع کارشناسی ارشد باشند.

چه نیازی موجب شکل گیری این گرایش شده است؟ ریشه شکل گرفتن این گرایش چیست؟

علم اقتصاد به عنوان یکی از زیر مجموعه های علوم اجتماعی رابطه تنگاتنگی با مسائل روزمره مردم دارد و همچنین تئوری های اقتصادی میتواند نقش مهمی در حوزه های غیر اقتصادی همچون طراحی بهینه در برنامه های آموزشی و تحقیقاتی داشته باشد، همچنین استقرار یک اقتصاد  با ثبات از اهداف هر نظام حکومتی است که نظام جمهوری اسلامی نیز از این امر مستثنی نیست. لذا به دلیل تفاوتی که جمهوری اسلامی با سایر مدل های حکومتی دارد سعی میکند اداره نهاد های کشور را بر اساس آموزه های اسلام جلو ببرد.

امروزه افراد بسیاری مدعی هستند که دین توانایی اداره امور جوامع انسانی از جمله اقتصاد را ندارد و به این وسیله سعی دارند از این حیث دین را از متن زندگی اجتماعی انسان ها بزدایند به همین دلیل نیاز به تحقیق و مطالعه ژرف در حوزه اقتصاد اسلامی برای افرادی که قائل به توانایی دین در اداره جامعه هستند و سعی در اداره نظام جمهوری اسلامی بر اساس آموزه های اسلامی دارند بیش از پیش لازم و ضروری است.

1.   توانایی های ایجاد شده

1.1.   تربیت کارشناسی که بتواند رفتار های اقتصادی مردم مسلمان را به طور کامل و صحیح تحلیل کند.

1.2. کارشناسی که بتواند مبانی و روابط حاکم بر اقتصاد اسلامی را در مدیریت سیاست گذاری و برنامه ریزی اقتصادی کشور اعمال کند

1.3.  ارتقا سطح دانش اقتصاد اسلامی

1.4. جهت دهی دانش اقتصاد کشور بر اساس ارزشهای اسلامی

1.5. فرهنگ سازی رفتار های اقتصادی مردم بر اساس ارزشهای اسلامی

1.6.کاربردی کردن فقه به منظور طراحی نظام اقتصادی اسلام

1.7.  دفاع علمی از نظام اقتصادی اسلام در مقابل سایر نظام ها و پاسخ به شبهات و سوالات آن

1.8. انطباق آموزه های دوره با نیاز های ملی و منطقه

1.9. توانمند سازی دانش آموختگان این رشته برای نظریه پردازی ئ تولید علم در جهت تحلیل مبانیی و رفع تنگاناهای نظری در الگکوی اسلامی ایرانی پیشرفت

1.10. نقد نظریات و مبانی اقتصاد متعارف

منابع

مشخصات کلی، برنامه و سرفصل دروس دوره کارشناسی علوم اسلامی در رشته اقتصاد

مشخصات، برنامه و سرفصل دروس دوره کارشناسی ارشد فقه اقتصادی

مشخصات کلی، برنامه و سر فصل دروس دوره کارشناسی ارشد علوم و حدیث گرایش اقتصاد اسلامی

برنامه درسی دوره کارشناسی ارشد اقتصاد اسلامی گروه علوم اجتماعی

مشخصات کلی، برنامه و سر فصل دروس دوره کارشناسی معارف اسلامی و اقتصاد

دوره دوکتری فلسفه اقتصاد اسلامی

دوره دکتری رشته فقه اقتصادی با چهار گرایش

برنامه درسی (بازنگری شده) مقطع کارشناسی علوم اسلامی رشته اقتصاد(خاص دانشگاه علوم اسلامی رضوی)

گزارش نهایی طرح پژوهش با عنوان تدوین سرفصلهای گروه های درسی تخصصی مقطع کارشناسی ارشد دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد